„Mam na koncie 70 filmów, ale właściwie przez całe życie robiłem jeden. Czym jest zło i gdzie są jego granice – mówił Lordan Zafranović.
Na VIII Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Etiuda 2001 w Krakowie słynny chorwacki reżyser (rocznik 1944) gościł z okazji prezentacji prac jugosłowiańskich studentów praskiej szkoły filmowej FAMU oraz pokazu swojej głośnej „Okupacji w 26 obrazach”. Zrealizowany w 1978 r. obraz, opowiadający o piekle, okupacji Dubrownika w czasie II wojny światowej i zbrodniach kolaborującego reżimu ustaszy, wywołał w Chorwacji szok. Powstawały u nas wtedy heroiczne epopeje partyzanckie. My chcieliśmy pokazać drugą stronę, powiedzieć o naszej indywidualnej winie, zanim zaczniemy obwiniać innych – mówił Zafranović. W latach 90. „Okupację” odczytywano jako zapowiedź konfliktu, który wybuchł w Jugosławii. Za rządów Franja Tudźmana to nie było mile widziane. Dlatego opuściłem kraj – wyznał Zafranović mieszkający dziś w Pradze. Właśnie tam w FAMU, zrealizował m.in. pokazaną na Etiudzie makabreskę o bezsensownym zabijaniu pt. „Popołudniowy karabin”.
Obejrzeliśmy też „Guernicę” Emira Kusturicy, także studenta FAMU, poruszającą opowieść o żydowskim chłopcu z praskiego getta, który próbuje ocalić rodzinę, zaklejając bliskim nosy na fotografiach, żeby nie wyglądały na semickie.
Wybraną przez siebie „złotą dziesiątkę” najlepszych etiud w 50-letniej historii Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi zaprezentował jej wieloletni rektor Henryk Kluba. (…) Pominięcie w tym zestawie „Dwóch ludzi z szafą” Romana Polańskiego należy chyba tłumaczyć skromnością rektora Kluby, który zagrał w tym filmie jedną z głównych ról. Ten brak zrekompensowali organizatorzy, pokazując tę słynną etiudę publiczności przybyłej do Centrum Kultury „Rotunda””.
Cezary Polak, Kino i piekło, „Gazeta Wyborcza” 2001, nr 270, s. 16.
